حکم ساخت و ساز ساختمان در سرزمین مشاعر مقدس از دیدگاه فقه اهل‌بیت و فقه اهل سنت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری فقه مقارن مجتمع عالی فقه جامعة المصطفی العالمیة

چکیده

کمبود مکان برای وقوف و بیتوته در سرزمین مشاعر حج، یکی از مشکلاتی است که گاهی موجب جانباختن صدها حاجی در ایام حج می‎گردد، یکی از راه‎های حل این مشکل ساختن بناء و ساختمان در این سرزمین به هدف حل مشکلات حاجیان در مراسم حج است، ساختن بناء و ساختمان در مشاعر مقدس مانند منا به هدف تملک شخصی و حیازت، جواز شرعی ندارد، به دلیل اینکه این سرزمین مشاعر در اصل عنوان زمین موات را ندارد و معطل از انتفاع نیست، تا اینکه کسی بخواهد به عنوان زمین موات آن را برای خودش احیاء نمایند، بلکه شارع مقدس این مشاعر را موطن عبادت، برای عبادت بندگانش قرار داده است مانند مسجد الحرام، مسجد کوفه و مانند مراقد ائمه معصومین( است تا اسم خداوند در این مشاعر مقدس جاری شود، شارع مقدس مالک حقیقی این اراضی است این زمین‎ها را محل عبادت قرار داد و تملک کردن این اراضی منافی با غرض خداوند و شارع مقدس است و موجب تفویت مصلحت شارع می‎شود، فرقی ندارد به مقدار کم تملک کند یا همه مشاعر را تملک نمایند. ساختن بناء و ساختمان به قصد رفع مشکلات حاجیان و عبادت‎کنندکان تا اینکه مناسک حج و منا را حاجیان به درستی انجام بدهد طبق شمّ الفقاهة ساختن بناء و ساختمان به این هدف، منجر به مالکیت خصوصی می‎شود و از حالت سابقه خود این مشاعر خارج می‎شود و ملک افرادی خاص قرار می‎گیرد بنابراین ساختن بناء و ساختمان از این رو جواز شرعی ندارد. فقهاء اهل‎سنت بر اساس آیات، روایات و سدذرایع عدم جواز ساخت بناء در مشاعر مقدس را اعلام می‎دارند از آنجای که ساخت بناء در مشاعر مقدس منجر به ملکیت خصوصی می‎شود و تجربه این را نشان داده است همانطور که سرزمین‎های مفتوح العنوة ملک خصوصی افراد قرار گرفت اگر ساختمان در اماکن مقدس درست شود منجر به ملکیت افراد خاص می‎شود فقهاء قائل به عدم جواز ساخت بناء و ساختمان در مشاعر مقدس و سرزمین منا است.

کلیدواژه‌ها